Thesisonderzoek HU essentiele vaardigheden binnen digitale transformatie? 

 

Als gevolg van razendsnelle digitale ontwikkeling, werken in de Cloud en met big data en het gebruik van generatieve AI, ondergaan steeds meer organisaties een digitale transformatie. Ze omarmen en implementeren niet alleen digitale technologieën, maar passen ook processen en structuren aan om deze technologieën optimaal te kunnen benutten. Met als doel om tegemoet te komen aan de wensen van hun klanten.

 

Dit heeft een grote impact op projectwerk. Sommige taken worden overgenomen, terwijl er andere – vaak complexere – taken bij komen. Daarnaast wordt van professionals gevraagd om te kunnen gaan met deze nieuwe technologieën. In het kort gezegd ontstaat er een noodzaak om relevante vaardigheden up-to-date te houden (upskilling) en nieuwe essentiële vaardigheden eigen te maken (reskilling).

 

Welke vaardigheden zijn het dan die steeds belangrijker worden, en hoe ontwikkel je die?

 

Waar het aan ontbrak, was specifiek onderzoek naar essentiële vaardigheden voor projectmanagers in de context van digitale transformatie. Terwijl hun werk én dat van hun projectleden enorm verandert. Daarom heeft Sanne Innemee, voor haar afstudeerscriptie aan de Master Projectmanagement, onderzocht welke vaardigheden in de context van digitale transformatie essentieel zijn voor projectmanagers en hoe je die vaardigheden kunt definiëren. 

 

Het onderzoek omvatte zowel een literatuur- als praktijkstudie. Het doel van de literatuurstudie was om op basis van wetenschappelijke artikelen essentiële leiderschapsvaardigheden in kaart brengen. Na uitvoerige analyses heeft Sanne een lijst opgesteld, bestaande uit zes clusters waar technologische en niet-technologische vaardigheden zijn onderverdeeld. Deze lijst is vervolgens getoetst in de praktijkstudie door projectmanagers uit diverse sectoren, allen met een digitale transformatieconnectie, te vragen hoe essentieel zij de vaardigheden vinden in hun werkveld en hoe zij deze zelf zouden definiëren.

 

Toelichting bij de afbeelding:

• De technologische vaardigheden worden aangeduid door “(T)”;
• Door de omvang van de vaardigheden “samenwerken” en “communicatie” omvatten zij binnen het cluster “relatiemanagement” ieder een eigen sub-cluster;
• Door de (beperkte) scope en tijd van het scriptieonderzoek zijn alleen de vaardigheden die volgens de praktijk het meest essentieel zijn, gedefinieerd;
• Het literatuuronderzoek is in het Engels uitgevoerd voor een zo accuraat mogelijke selectie van (internationale) wetenschappelijke bronnen, daarom zijn de vaardigheden ook in het Engels geformuleerd. De vaardigheden zijn niet vertaald om vertalingsfouten en -bias zo veel mogelijk te voorkomen. 

 

Veel vaardigheden worden essentieel gevonden volgens projectmanagers en komen vaak terug in hun definities en praktijkvoorbeelden. Opvallend is de hoeveelheid niet-technologische vaardigheden, zoals ‘communiceren’ en ‘samenwerken’. Reden daarvoor is dat deze vaardigheden invloed hebben op (bijna) elke andere vaardigheid uit het framework. 

 

Samenwerken en communiceren 2.0

 

Binnen de dynamiek van de digitale transformatie vragen zowel de vaardigheden samenwerken als communiceren echter een andere invulling dan in andere contexten. Vanuit deze vaardigheden komt de focus te liggen op het begrijpen, betrekken en motiveren van stakeholders. Daarnaast is het helder geworden dat de vaardigheid ‘adaptable’ pas van waarde is als de leider anderen hierin kan meenemen. Als een leider niet het vermogen heeft om samen te werken en te communiceren met betrokkenen, kan er geen leidinggegeven worden, worden er geen visie of doelen overgebracht en kan er niet adaptief ingespeeld worden op onverwachte uitdagingen.

 

Implicaties

 

Digitale transformatie vraagt een nieuwe kijk op essentiële vaardigheden voor projectmanagers. De continue verandering in het projectlandschap vraagt van projectleiders om wendbaarheid te realiseren binnen de projecten.

 

Het onderzoek brengt in kaart welke vaardigheden belangrijk zijn, en doet een aanzet tot het definiëren van (een deel van) deze vaardigheden. Deze stappen zijn nodig om projectmanagers te ondersteunen bij hun eigen professionalisering.  Het overzicht kan projectmanagers stimuleren om na te denken over hun eigen doorontwikkeling en kan helpen bij het gericht zoeken naar professionaliseringsmogelijkheden.

 

Per vaardigheid kan een projectmanager binnen het team inventariseren wat de verschillende ontwikkel- en beheersingsniveaus en welke leerdoelen daarbij passen. Op basis daarvan kunnen geschikte methodes ingezet worden, van informeel leren on-the-job tot (online) cursussen of trainingen. Om aansluiting te houden in de continu veranderende context van digitale transformatie, heeft de projectmanager zelf ook belang bij een evaluatie van diens eigen vaardigheden.

 

Dit scriptie-onderzoek sluit mooi aan op het DTSM-project van het lectoraat Organisaties in Digitale Transitie. Ook in dat project zijn essentiële vaardigheden en definities ontwikkeld, om vervolgens op basis daarvan een zelf-evaluatie instrument en professionaliseringspaden voor professionals te ontwikkelen. Momenteel worden het zelf-evaluatie instrument en professionaliseringspaden als pilot ingezet binnen de Hogeschool Utrecht.

 

Wil je meer weten over het scriptieonderzoek, of de projecten van het lectoraat Organisaties in Digitale Transitie? Neem dan contact op met sanneinnemee@gmail.com.

Het lectoraat Organisaties in Digitale Transitie van de Hogeschool Utrecht richt zich met onderzoek op de ontwikkelingen van essentiële digitale transformatie vaardigheden. Daarnaast zijn ze betrokken bij het ontwikkelen van professionaliseringsaanbod op gebied van AI, niet alleen voor technische professionals, maar juist ook voor managers en beleidsmakers.